Društvo i jezik u italijanskim fašističkim koncentracionim logorima za jugoslovenske civile

Apstrakt

Članak predstavlja prikaz doktorske disertacije koja je odbranjena na Univerzitetu u Udinama 2023. godine na italijanskom jeziku. Tema rada su italijanski koncentracioni logori za jugoslovenske civile, koji su postojali od 1941. do 1943. godine. Glavni fokus stavljen je na sociolingvistički okvir i na društvene aspekte unutar logora. Istorijsko istraživanje italijanskih fašističkih koncentracionih logora u većini slučajeva se bazira isključivo na vojnim izvještajima i na materijalima iz arhiva. Za dublje razumijevanje društvene i jezičke slike unutar logora potrebno je nešto drugo, to jest analiza usmenih i pismenih uspomena preživjelih logoraša. Primarni izvori su na italijanskom, slovenačkom, srpskom i hrvatskom jeziku; radi se o pismenim i usmenim uspomenama bivših zatvorenika, o tekstovima koji su nastali u koncentracionim logorima, o izvještajima i internim dokumentima italijanske vojske, kao i o izvještajima napisanim od strane visokorangiranih članova Katoličke crkve (iz Vatikanske arhive). U logorima su bili civili prvenstveno iz Slovenije, Gorskog kotara, Dalmacije i Crne Gore. Logoraši su živjeli u teškim uslovima, posebno što se tiče hrane i higijene, a dijelili su se po geografskom porijeklu, po nacionalnosti, po vjeri, po političkim idejama, po društvenim klasama itd. U logorima je nastao žargon pod uticajem italijanskog jezika i teških uslova života, „lageržargon”, čije karakteristike pružaju dodatne elemente za analizu društvene slike. Ovaj rad predstavlja i doprinos podizanju svijesti o zločinima koje je počinio italijanski fašizam tokom okupacije Jugoslavije.